‘Hayati bir mani olmadıkça sulh yapmak mecburiyetindeydik’ diyerek İsmet İnönü’nün imzaladığı Lozan’ın maddeleri

 

Sınırları daraltılmış yeni Türkiye’nin kuruluş tapusu Lozan’ın bugün 90’ıncı yıldönümü. Sevr Anlaşması’nda parçalanan Anadolu topraklarının Lozan’da canlandığı yönünde haberler yapılsa da Osmanlı’nın imzalamak zorunda kaldığı Sevr’in maddelerinin Lozan’da yer aldığı dikkat çekiyor.

 

Günümüzde Türkiye için en büyük problemlere yol açan Musul, Kerkük bölgesinin kaybı, Kıbrıs sorunu, ekonomik problemler Lozan’da belirlendi.

 

 

Diğer bir iddia da Lozan Anlaşmasının yazılmamış maddeleri arasında kapalı kapılar ardından İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Curzon’un hilafetin kaldırılması ve Türkiye’nin maddi ve manevi islam coğrafyası ile bağlarının kopartılması konusunda baskıları.

 

İngiliz heyetinin başkanı Lord Gurzon, Lozan’da İsmet Paşa’nın müşaviri sıfatını haiz bulunan Hayim Naum efendiyi çağırarak “daha önceki taahhütlere uygun olarak hilafet ilga edilmediği takdirde sulhun gerçekleşemeyeceği”ni söylemiştir.

 

 

Necip Fazıl tarafından çıkarılan Büyük Doğu Dergisinin 1950 yılındaki arşivinde İstanbul Hahambaşı Hayim Naum’un Lozan görüşmeleri sırasında yabancı diplomatlara “Siz Türkiye’nin mülki tamamiyetini kabul ediniz. Onlara ben islamiyeti ve islami temsilciliklerini, ayaklar altında çiğnetmeyi taahhüt ediyorum.” demişti.

 

 

 

Irak  sınırı anlaşmazlık çıkardı. Musul-Kerkük, Süleymaniye Lozan’da kararlaştırılmayıp ertelense de 1926 yılında İngilizler’e bırakıldı.

 

İsmet İnönü Lozan hakkında yıllar sonra verdiği demeçte “İngilizlerin istediğini hallettim, yani verdim tavizi orada” demişti.

 

 

Mondros Anlaşması’na göre Fransa’nın işgal ettiği topraklar geri alınamadı. 1921 yılındaki yapılan anlaşma aynen kabul edildi. Hatay sınırlarımız dışında bırakıldı. 1938 yılındaki görüşmelerle Türk Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını kazanarak 1939’da Türkiye’ye katıldı.

 

 

Türkiye Yunanistan’ın savaş sırasında verdiği zararlara karşı tazminat talep edemedi. Batı Trakya Yunanistan’a bırakılıldı. (Madde 1)

 

 

17. ve 22. maddelerle Mısır, Libya ve Sudan üzerindeki bütün haklardan vazgeçildi.

 

 

Oniki ada İtalya’ya brakıldı. Ege Denizi’nde Bozcaada ve İmroz Türkiye’ye verildi.

 

 

Çanakkale Boğazı’nda, Marmara Denizi’nde ve Karadeniz Boğazı’nda, denizden ve havadan, barış zamanında olduğu gibi savaş zamanında da, geçiş ve gidiş-geliş (ulaşım) serbestliği ilkesini kabul ve ilan etmekte görüş birliğine varıldı. (Madde 1-6) Türkiye bu maddeyle kıyıdan neredeyse 10 km alana asker sokmamaya söz verdi.

 

Banu İriç .internethaber.coom