Osmanlı İmparatorluğunda  eyalet sistemiyle yönetim vardı. Osmanlı İmparatorluğu, eyalet sistemi  sayesinde genişledi ve topraklarına toprak kattı. Gelişmiş bir çok ülke de federal sistem, eyalet sistemi gibi sistemlerle yönetilmektedir. Federal Almanya Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu gibi. 

Türkiye’de bu sistem ne zaman tartışmaya açılsa, bu sistemin Türkiye’ye  uygun olmadığı yaygarası kopartılır. Türkiye’nin bölünebileceği kaygıları dile getirilir genellikle. Türkiye Cumhuriyeti içinde en uygun  sistem aslında Federal  bir Türkiye Cumhuriyetidir.  Federal sistemde içişleri, eğitim vb konularda merkezi hükümetin yetkileri federasyonlara bırakılıyor. Dışişleri, Savunma gibi ülkenin tamamını ilgilendiren konularda yetkiler merkezi hükümette oluyor. Federasyonlar da bölge meclisleri ve bölgesel bakanlıklar oluşturuluyor. Kısacası merkezi yönetim yetkilerinin bir kısmını yerel yönetimlere  devrediyor. 

Türkiye, bu sisteme geçerse  bir çok problemden de otomatik olarak kurtulacaktır. Bu sistem sayesinde Türkiye, topraklarına yeni topraklar bile  katabilir. Bu sisteme geçebilmek için  için  Türkiye, birkaç eyalete bölünmelidir. Şu anda coğrafi anlamda Türkiye’de 7 bölge bulunmaktadır. Bu bölge sayısı 20’ye çıkartılabilir. Türkiye’de 20 yeni eyalet oluşturulabilir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde de  Kürt ve Türk nüfusunu denge açısından Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa gibi şehirler Güneydoğu eyaleti adıyla yeniden yapılandırılabilir. Bu kurulan yeni eyaletlerde Türkçe dilinin yanında isteyen kişiler için Kürtçe  ya da başka yerel dilde de eğitim hakkı verilebilir. Bu şekilde Kürt sorununda da büyük bir aşama katedilmiş olur. 

Ayrıca federal bir Türkiye sistemi sayesinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti de Fedaral Türkiye Cumhuriyetinin bir parçası yapılmalıdır. Bu şekilde Kıbrıs’taki mevcut sadece Türkiye tarafından tanınan devlet de Türkiye’nin bir eyaleti haline gelmiş olur.

Türkiye’nin sınırları  değiştirilebilir. Görünen o ki Türkiye Cumhuriyeti hiçbir zaman Avrupa Birliğine alınmayacak. Bu yüzden Türkiye’nin Ortadoğu coğrafyasında yeni bir birlik oluşturması gerekmektedir. Bu birlik Avrupa Birliği örnek alınarak oluşturulabilir. Suriye’deki mevcut rejim yıkıldıktan sonra Suriye bile Federal Türkiye’nin bir eyaleti olabilir. Azerbaycan, Gürcistan, Nahçivan, İran, Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün gibi tüm devletlerle ortak birlik kurulmalıdır. Bu birlik, ilk başta gümrük birliği ve daha sonra da Avrupa Birliği’nde olduğu gibi ortak para birimine kadar ilerletilmelidir. Rusya ile de derin bir işbirliği yapılmalıdır. Rusya’nın kurmuş olduğu Avrasya birliği ülkeleri ile de gümrük birliği anlaşmaları imzalanabilir. Federal bir sistem sayesinde Türkiye’nin bölge ülkelerindeki nüfuzu artacaktır. Kuzey Irak’taki bölgesel Kürt yönetimi bile bu sistem sayesinde Türkiye’ye bağlanabilir.

Bu sisteme Türkiye’nin acil olarak geçmesi gerekmektedir. Bölgesel bir güç olmak isteyen Türkiye’nin Osmanlı’nın yıllar önce kullandığı eyalet sistemini, bölünme korkusu olmadan hayata geçirmelidir. Bütün gelişmiş ülkeler bu sistemi kullandıkları için bölünmediklerine göre, Türkiye’de bölünmeyecektir.

Ekrem ÇELİKİZ